بررسی تمایل کشاورزان نسبت به تشکیل تعاونی های آب بران مورد: دشت لیشتر شهرستان گچساران

تشکل های آب بران به عنوان راهبرد اصلی مدیریت منابع آب شناخته شده و انتقال مدیریت آبیاری به بهره برداران در قالب این تشکل ها مورد توجه کشورهای مختلف قرار گرفته است. هدف این مطالعه بررسی تمایل کشاورزان نسبت به تشکیل تعاونی های آب بران در بین کشاورزان دشت لیشتر شهرستان گچساران می باشد. تحقیق حاضر از نظر گردآوری داده ها، میزان نظارت و درجه کنترل متغیرها از نوع توصیفی- همبستگی می باشد که به روش پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق حاضر را، کشاورزان بهره بردار از شبکه های آبیاری و زهکشی لیشتر و خیرآباد شهرستان گچساران در استان کهگیلویه و بویراحمد تشکیل می دهند (572 =n). برای تعیین حجم نمونه از جامعه آماری، از جدول کرجسی و مورگان، استفاده شده و حجم نمونه 230 نفر برآورد گردید (230n=) و در نهایت تعداد 219 پرسشنامه جمع آوری و تحلیل شد. به منظور انتخاب نمونه ها از روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی با انتساب متناسب، استفاده شده است. ابزار اصلی گردآوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه بود که روایی آن با بهره گیری از نظرات اساتید گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس و گروه مدیریت توسعه روستایی دانشگاه یاسوج و همچنین متخصصان بخش مطالعات اجتماعی شرکت مهندسی مشاور مهاب قدس مورد بررسی قرار گرفت. پایایی پرسشنامه نیز با استفاده از آزمون مقدماتی و با توزیع تعداد 30 پرسشنامه، در بین کشاورزان استان خوزستان، به تأیید رسید. میزان آلفای کرونباخ برای بخش های مختلف پرسشنامه بین 70/0 تا 92/0 به دست آمد. داده های گردآوری شده با استفاده از نرم افزار spss 19 مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که بین متغیرهای سن، تعداد قطعات کشاورزی، میزان اراضی کشاورزی و تعداد اعضای خانوار با تمایل آن ها به عضویت در تعاونی های آب بران همبستگی مثبت و معنی داری وجود ندارد، ولی بین سابقه فعالیت در بخش کشاورزی با تمایل کشاورزان به عضویت در تعاونی های آب بران رابطه مثبت معنی دار و بین سطح تحصیلات با تمایل کشاورزان همبستگی منفی و معنی داری وجود داشت. یافته های حاصل از تحلیل مسیر داده ها مبتنی بر کاربرد مدل رفتار برنامه ریزی شده آیزن، حاکی از آن است که متغیر هنجارهای ذهنی دارای بیشترین اثر علی کل بر تمایل کشاورزان به تشکیل تعاونی های آب بران است. متغیرهای کنترل رفتار ادراک شده، نگرش و آگاهی در رتبه های بعدی قرار دارند. با توجه به نتایج آزمون t بین تمایل کشاورزان برای تشکیل تعاونی، بر اساس دهستان محل سکونت، شرکت در کلاس های آموزشی و ترویجی و آشنایی با تعاونی آب بران اختلاف معناداری وجود ندارد. با توجه به نتایج حاصل از تحلیل عاملی در خصوص پیامدهای عضویت در تعاونی آب بران، افزایش اطلاعات و ارتباطات کشاورزان، کاهش هزینه های کشاورزان، افزایش تولید محصول و مدیریت بهینه منابع آب، تقویت سرمایه اجتماعی و کاهش هزینه های دولت، پیامدهای مثبت و ایجاد تضاد بین کشاورزان پیامد منفی تشکیل این تعاونی ها می باشد. بر پایه یافته های تحقیق پیشنهاد هایی برای تسهیل توسعه و تشکیل تعاونی های آب بران ارائه شده است.